LOTO İstasyonunda Neler Var?

Satın alabileceğiniz birçok farklı kilitleme / etiketleme istasyonu türü vardır ve her biri farklı bir öğe listesine sahip olacaktır. Ancak genel olarak kilitler, etiketler, anahtarlar, talimatlar ve hepsinin saklanabileceği bir yer bulacaksınız.

Kilitler, standart asma kilit seçenekleri veya bir güç kaynağının güvenliğini sağlamak için kullanılabilecek diğer çeşitli seçeneklerden biri olabilir. 

Bazı istasyonlar, farklı makine türlerinde kullanılabilmesi için bir güç kaynağının kilitlenmesine hizmet edebilecek çok sayıda farklı öğeye sahip olacaktır.

Etiketler için, bir istasyonun yalnızca bir tür etiketi veya gerekirse birden çok türü olabilir. Çoğu tesis, alan boyunca tek bir standart etiket kullanmak isteyecektir, ancak bu gerekli değildir. Bazı makinelerin bir etiket türünden daha fazla yararlanacağı ve başka bir makinenin farklı bir etiket gerektirdiği zamanlar vardır. Her iki durumda da, bir LOTO istasyonu size hepsini saklamanız için güvenli bir yer sağlayacaktır.

LOTO İstasyonu Nereye Gidiyor?

Bir kilitleme / etiketleme istasyonu kurmak söz konusu olduğunda gerçekten iki seçenek var. İlk seçenek, onu bir makinenin güç kaynağının hemen yanına kurmaktır. Bu, ekipmanın ihtiyaç duyulduğunda orada olmasını sağlar. Ek olarak, makine üzerinde her çalışıldığında prosedürleri takip etmeniz gerektiğini hatırlatır. Bu yapıldığında, her makinenin kendi LOTO istasyonunun kurulu olması gerekecektir.

Diğer seçenek, istasyonu herkesin erişebileceği merkezi bir konuma kurmaktır. Bu şekilde, tüm tesis için yalnızca bir kilitleme / etiketleme istasyonuna ihtiyaç vardır. Bununla birlikte, merkezi bir istasyon kurulduğunda, gerekli olması halinde, aynı anda birden fazla makinede kullanılmak üzere her bir öğeden yeterli miktarda olmasını sağlamak önemlidir.

Ulusal Mevzuatlar

•        6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu

•        İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık Güvenlik Şartları Yönetmeliği

•        Makine Emniyeti Yönetmeliği

•        Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği

•        TS EN ISO 14118 / Makinelerde Güvenlik – Beklenmedik Çalıştırmanın Önlenmesi

 Uluslararası Mevzuatlar

•        Amerikan Standardı OSHA 1910.147 “The control of hazardous energy (lockout/tagout)”

•        Kanada standardı CSA Z460-13 " Control of hazardous energy - Lockout and other methods"

•        AB Standardı - BS EN ISO 14118 – “Safety of machinery – Prevention of unexpected start-up”

•        Avrupa Birliği Direktifleri; 30/12/1989 tarih ve 89/655/EEC sayılı, 5/12/1995 tarih ve 95/63/EC sayılı, 27/6/2001 tarih ve 2001/45/EC sayılı direktifleri.

 İŞCİ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ TÜZÜĞÜ - 11.1.1974 (Mülga)

Madde 302 - Kontrol, bakım ve onarımı yapılacak makina ve elektrik devrelerinin akımı kesilecek ve akımı kesen şalter veya anahtarlarda kilitleme tertibatı bulunacak veya bunların acık oldukları, uygun şekilde belirtilecektir.

Madde 515 - Korozif, parlayıcı, patlayıcı veya zehirli maddelerin taşındığı boru veya kanalların onarım işlerine başlanmadan önce, vanalar iyice kapatılıp kilitlenecek veya uygun sürgü tertibatı ile bağlanacak, boru ve kanallar tamamen boşaltılacak ve bu arada çıkacak gaz veya buhar, dağılıp kayboluncaya kadar beklenecektir. Oksijenle kaynak veya kesme işleri yapıldığı hallerde, borular yıkanacak ve gerektiğinde kaynar su veya buhar geçirilecektir

KİLİTLEME-ETİKETLEME SİSTEMİ İLE UYUMLU AB YASALARI

AB - Çalışma Ekipmanı Yönergesi (89/655/EEC + 95/63/EC)

2.13 Ekipmanın çalışması durdurulduğu takdirde bakım işlemlerinin yürütülebiliyor olması olanaklı kılınmalıdır. Eğer bu sağlanmıyorsa, bu gibi işlemlerin yürütülmesi ya da tehlikeli bölge dışında yürütülebilmesi için uygun koruyucu önlemler alınmalıdır.

 2.14 Tüm çalışma ekipmanını, onu besleyen tüm enerji kaynaklarından yalıtılabilmek için, kolaylıkla tanımlanabilen araçlarla donatmak gerekir. Yeniden yapılacak bağlantının, ilgili işçiler üzerinde hiçbir risk unsuru taşımayacağından emin olunmalıdır.

2.16  İşçiler, üretim, ayarlama ve bakım işlemleri ile ilgili tüm bölgelere güvenli erişim olanağına sahip olmalı ve bu bölgelerde güvenli bir şekilde kalabilmelidirler.

İŞ EKİPMANLARININ KULLANIMINDA SAĞLIK VE GÜVENLİK ŞARTLARI YÖNETMELİĞİ

Özel risk taşıyan iş ekipmanı

MADDE 8 – (1) Çalışanların sağlık ve güvenliği yönünden, özel risk taşıyan iş ekipmanlarının kullanılmasında aşağıdaki önlemler alınır.

a) İş ekipmanı, sadece o ekipmanı kullanmak üzere görevlendirilen kişilerce kullanılır.

b) Bu ekipmanların tamiri, tadili, kontrolü, bakımı ve hizmete alınması bu işleri yapmakla özel olarak görevlendirilen kişilerce yapılır.

Çalışanların eğitimi

MADDE 11 – (1) İşverence iş ekipmanını kullanmakla görevli çalışanlara, bunların kullanımından kaynaklanabilecek riskler ve bunlardan kaçınma yollarına ilişkin eğitim almaları sağlanır. İş ekipmanının tamiri, tadili, kontrol ve bakımı konularında çalışanlara işverenlerce yeterli özel eğitim verilir.

2.13. İş ekipmanının bakım işleri, ancak iş ekipmanı kapalı (Ek ibare:RG-18/2/2022-31754) , enerji bağlantısı kesik, tüm hareketleri durmuş vaziyette ve çalışmıyor iken yapılabilir. Bunun mümkün olmadığı hallerde, bakım işleri yürütülürken gerekli önlemler alınır veya bu işlerin tehlike bölgesi dışında yapılması sağlanır.

2.14. İş ekipmanlarının enerji kaynaklarını kesecek araç ve gereçler kolayca görülebilir ve tanınabilir özellikte olur. Ekipmanın enerji kaynaklarına yeniden bağlanması çalışanlar için tehlikeye sebep olmayacak özellikte olur.

2.16. Çalışanların üretim, bakım ve ayar işlemleri yapacakları yerlere güvenli bir şekilde ulaşabilmeleri ve orada güvenli bir şekilde çalışabilmeleri için uygun şartlar sağlanır.

AB - MAKİNE DİREKTİFİ( 2006/42/EC )-MAKİNA EMNİYETİ YÖNETMELİĞİ (2006/42/AT)

1.6 Bakım

1.6.1 Makinaların bakımı

Ayar ve bakım noktaları tehlike bölgelerinin dışına yerleştirilmiş olmalıdır. Ayar, bakım, onarım, temizlik ve servis işlemleri, makine duruyorken yapılabilmelidir.

Sıkça değiştirilmesi gereken otomatik makina aksamları kolay ve güvenli bir şekilde sökülüp takılabilmelidir. Bu aksamlara erişim, belirtilen bir çalışma yöntemine uygun olarak, bu görevlerin gerekli teknik araçlarla yapılabilmesine imkân tanımalıdır.

ELEKTRİK KUVVETLİ AKIM TESİSLERİ YÖNETMELİĞİ

 Elektrik kuvvetli akım tesisleri: İnsanlar, diğer canlılar ve eşyalar için bazı durumlarda (yaklaşma, dokunma vb.) tehlikeli olabilecek ve elektrik enerjisinin üretilmesini, özelliğinin değiştirilmesini, biriktirilmesini, iletilmesini, dağıtılmasını ve mekanik enerjiye, ışığa, kimyasal enerjiye vb. enerjilere dönüştürülerek kullanılmasını sağlayan tesislerdir.

Çalışanların güvenliğini sağlamak için alınacak önlemler

Madde 61-  Kuvvetli akım tesislerinde yapılacak bakım-onarım çalışmaları sırasında çalışanların hayatının korunması açısından mutlaka alınması gereken önlemler aşağıda açıklanmıştır:

a) Gerilimin kesilmesi:

Bakım ve onarım yapılacak yere enerji sağlayan tüm kesicilerin açılması ve bunlara ait ayırıcılar ile ayırma işleminin emniyet altına alınması gerekir.

b) Tekrar gerilim verilmesinin önlenmesi

Gerilimin kesilmesi için açılmış olan kesici ve ayırıcıların bir başkası tarafından yanlışlıkla kapatılmasını önlemek üzere gerekli önlemlerin alınmış olması gerekir. Bu maksatla, bu aygıtların varsa tahrik ve kumanda kilitleme düzenleri kilitlenebilmeli, aygıtların üzerine "kapamak yasaktır", "hat üzerinde çalışılıyor" gibi yazılar asılmalıdır.

Bu önlemler, örneğin kesicilerin kapanmasını önleyici anahtarlı kilitleme düzeninin anahtarının yetkili kişi tarafından alınması ile de daha emin şekilde sağlanabilir.

Bir çalışma yeri birden fazla noktadan besleniyorsa, (a) ve (b) bentlerinde belirtilen önlemler her besleme noktası için uygulanacaktır.

c) Çalışılacak yerde gerilim olmadığının kontrolü:

Çalışılacak yeri besleyen tüm kesicilerin açılmış olmasına rağmen söz konusu tesis bölümünün gerilim altında olup olmadığı gerekli ölçü veya gösterge cihazları ile denetlenmeli ve denetleyen kimse gerilim olmadığı kanısına vardıktan sonra çalışmaya başlanmalıdır.

d) Çalışılan bölüme yakın yerlerde, işletme esnasında gerilim altında bulunması gerekli başka bölümler varsa, bu bölümlerdeki gerilimli kısımlara dokunmayı önleyecek önlemler alınmalıdır.

e) Kısa devre etme ve topraklama:

Görevlilere verilecek donatım ve yönergeler

Madde 62- Kuvvetli akım tesislerinde çalışan görevlilere, çalıştığı kuruluş yada işletme tarafından yapacağı iş ve yükümlülükler konusunda bilgi verilecek ve gerekli açıklamalar yapılacaktır. Geçici olarak ya da gözetim altında tehlikesiz işlerde çalışanlara yapacakları işlere ilişkin yönerge verilmesi gerekir.

Yaptırılan iş, sağlık ve yaşam için tehlikeli ise, iş yaptıran, çalışanları gerekli koruyucu malzemelerle donatmak zorundadır.

OLASI BİR KAZADA KİM SORUMLU?

6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu;

MADDE 3 – (2) İşveren adına hareket eden, işin ve işyerinin yönetiminde görev alan işveren vekilleri, bu Kanunun uygulanması bakımından işveren sayılır.

MADDE 4 – İşverenin genel yükümlülüğü;

-Mesleki risklerin önlenmesi, eğitim ve bilgi verilmesi dâhil her türlü tedbirin alınması, organizasyonun yapılması, gerekli araç ve gereçlerin sağlanması, sağlık ve güvenlik tedbirlerinin değişen şartlara uygun hale getirilmesi ve mevcut durumun iyileştirilmesi için çalışmalar yapar.

Bakım-onarım esnasında enerjinin kontrol altında tutulmasını sağlayacak kilitleme/etiketleme ekipmanlarını temin etmeyen, kullanımına ilişkin gerekli eğitimleri almasını sağlamayan işyeri sahibi, bakım onarım yetkilisi, ilgili yöneticiler, ekipmanı kullanmayan çalışanlar ve EKED sistemi kurulması gerektiğini işverene bildirmeyen iş güvenliği uzmanları olası bir kazada kusurlu olacaklardır.

Grup Kilitleme Etiketleme Prosedürleri

Bir grup çalışan tarafından gerçekleştirilen servis ve bakım işlemleri, genellikle bir kişi tarafından gerçekleştirilen servis veya bakım işlemlerinden daha karmaşıktır. Grup kilitleme veya etiketleme işlemleri genellikle kişisel kilitleme veya etiketleme işlemlerinden daha fazla koordinasyon ve iletişim gerektirir. 

OSHA 1910.147 Tehlikeli enerjinin kontrolü standardına göre, grup kilitleme etiketleme gereksinimleri uyarınca, servis veya bakım çalışması devam ederken tehlikeli enerjinin kontrolüne ilişkin grubun tüm üyeleri için yetkili bir çalışan genel sorumluluğu üstlenmelidir.

Genel sorumluluğa sahip yetkili çalışan, enerji kontrol prosedürlerini uygulamalı, operasyonun amacını servis ve bakım çalışanlarına iletmeli, operasyonu koordine etmeli ve tüm prosedür adımlarının uygun şekilde tamamlandığından emin olmalıdır. Bu tür işlemlerde, grup kilitleme / etiketleme faaliyetine dahil olan her yetkili çalışanın, servis ve bakım çalışması sırasında mevcut olabilecek enerjinin türü ve büyüklüğü hakkında bilgi sahibi olması çok önemlidir.

OSHA kilitleme / etiketleme standardı, her çalışanın çalışmaya başlamadan önce kişisel kilitleme cihazını bir grup kilitleme cihazına, grup kilitleme kutusuna veya benzer bir mekanizmaya uygulanmasını gerektirir. Bu birkaç farklı şekilde olabilir:

 İki veya daha fazla yetkili çalışan, bir veya daha fazla enerji yalıtım cihazına sahip bir ekipman veya makine üzerinde çalışırken, aşağıda gösterilenler gibi çok kilitli bir çoklayıcı her bir enerji yalıtım cihazına bağlanır ve kapalı konumda sabitlenir. Daha sonra, her yetkili çalışan, kişisel kilidini kilit çoklayıcısına bağlar ve çalışmaları boyunca orada bırakır. Hiç kimse çoklayıcıyı kaldıramaz ve son işçi çoklayıcıdan  kendi kişisel kilidini kaldırana kadar enerji izolasyon cihazına yeniden enerji vermek  mümkün değildir.      

     
Grup kilit kutusu ile; belirlenmiş birincil yetkili çalışan, her bir enerji izolasyon cihazına kendi kilidini yerleştirir. Ardından, birincil yetkili çalışan anahtarı veya anahtarları grup kilidi kutusunun içine yerleştirir, kutuyu kapatır ve kişisel kilidini grup kilidi kutusuna yerleştirir. Daha sonra, her yetkili işçi, ekipman veya makine üzerinde çalışmaya başlamadan önce kendi kişisel kilidini grup kilit kutusuna yerleştirir ve çalışmaları boyunca orada bırakır. Hiç kimse, son çalışan kişisel kilidini grup kilit kutusundan çıkarana ve birincil yetkili çalışan birincil kilidi (veya kilitleri) çıkarmak için anahtarı veya anahtarları çıkarana kadar herhangi bir enerji yalıtım cihazına yeniden enerji veremez. Bu yöntem, çok sayıda enerji yalıtım cihazına sahip ekipman veya makine üzerinde çalışmak üzere atanan birden fazla kişi olduğunda son derece iyi çalışır.

Grup kilitlemenin nasıl yapılacağı, unutulmuş kilitlerin nasıl kaldırılacağı, kilitleme etiketleme prosedüründe yazılı olmalı ve tüm çalışanlar tarafından bilinmesi sağlanmalıdır. İşyerinde uygulamalı grup kilitleme tatbikatları yapılmalı ve çalışanlar gerçek makinelerde grup koruma sistemini uygulamalıdır.